اگر باید فیلسوفی کرد باید فیلسوفی کرد

گفتاری از شهید مطهری:

ارسطو جمله ای دارد در باره فلسفه، می‏گوید: " اگر باید فیلسوفی کرد باید فیلسوفی کرد ، و اگر نباید فیلسوفی کرد باز هم باید فیلسوفی کرد " ... مقصود ارسطو این است که فلسفه یا درست است و باید آن‏ را تأیید کرد و یا غلط است و باید آن را  طرد کرد. اگر درست و قابل تأیید است باید فیلسوف شد و با نوعی‏ فیلسوفیگری ، فلسفه را تأیید کرد ، و اگر هم غلط است و طرد شدنی ، باز باید فیلسوف شد و فلسفه را آموخت و با نوعی فیلسوفی   گری فلسفه را نفی و طرد کرد .

پس به هر حال فلسفه را باید آموخت و ضمنا باید دانست که هر نوع انکار فلسفه خود نوعی فلسفه است و کسانی که می‏پندارند تنها با دست‏ آوردهای برخی علوم بدون آنکه توأم با انتزاعات فلسفی بشود ، فلسفه را نفی و رد می‏کنند سخت در اشتباهند.

من فعلا کار ندارم که علماء اسلام در طول هزار و چند صد سال به فرهنگ جهان و معارف جهان و تمدن جهان ، علوم و ریاضی جهان ، علوم طبیعی جهان ، علوم انسانی جهان ، علوم فلسفی جهان ، حقوق و ادبیات‏ و . . . خدمتی کرده  ‏اند یا نکرده  ‏اند ، که البته کرده‏  اند .

اما می‏گویم اگر فقه ما را ، فلسفه ما را ، عرفان و سیر و سلوک ما را ، اخلاق و فلسفه زندگی و فلسفه تعلیم و تربیت ما را ، تفسیر ما را ، حدیث‏ ما را ، ادبیات ما را ، حقوق ما را باید قبول کرد و پذیرفت ، باید فقیه‏ شد ، یا فیلسوف شد ، یا عارف و سالک شد و یا . . . و اگر هم باید نفی‏ کرد و طرد نمود باز هم باید آنها را آموخت و فهمید و هضم کرد و آنگاه به‏ رد و طرد و نفی آنها پرداخت . این صحیح نیست که یک فرد غیر وارد که‏ اگر یک کتاب فقه یا فلسفه را به دستش بدهند نمی‏داند از راست بگیرد یا از چپ ، پیشنهاد رد و طرد بدهد ."

منبع:  نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر، استاد شعید مطهری صص 72و73