بنا بر آمار‌ها میزان باسوادی در روسیه تقریبا صد در صد است. اما بعد از تغییرات سیاسی در روسیه و دنیا، نظام آموزش هم ضرورتا نیازمند تغییر است. نرخ صد در صدی با سوادی در روسیه، آماری رشک برانگیزی است، اما کیفیت آموزش نیز به همان اندازه کمیت مهم است. در حالیکه اساس نظام آموزشی دوران شوروی همچنان پابرجاست، همراهی با تغییرات نیز لازمه پویا نگه داشتن این نظام است.
سیاست اصلی بخش آموزش روسیه،ایجاد تغییرات وسیع و پایه اجتماعی به منظور
ساماندهی روسیه جدید است.در چنین شرایطی، همبستگی پیچیده ای میان تغییرشکل
سیستم آموزشی و محتوی آن وجود دارد.ساختار همبستگی چند جانبه است.به
نحویکه آموزش از یک سو بعنوان عامل نوسامانی ارتباطات اجتماعی و ازسوی
دیگر بعنوان نیروی محرک توسعه جامعه مطرح میگردد.اتخاذ فضای آموزشی واحد
که از یک سو برسنت های آموزشی روسیه مشتمل گردیده و از سوی دیگر ازهمسویی
با تمایلات جهانی برخوردار باشد ، نیز از جمله سیاستهای اصلی آموزشی روسیه
می باشد.
مدارس خصوصی، ارزش های شورایی یا فردی؟
مدارس خصوصی، پدیده جدیدی در روسیه هستند. یکی از اولین مدارس خصوصی در روسیه، ۲۰ سال پیش توسط واسیلی بوگین تاسیس شد. در این مدرسه ضمن حفظ برخی ارزش‌ها و سنتهای شورایی و انتقاد از نظام آموزشی موجود، سیستم آموزش، کودک مدار است. پیام مدرسه به بچه‌ها و والدینشان این است که ۱ به ا ضافه ۱ همیشه
برابر با ۲ نیست. اولین درس این است که هر مسئله، جواب های متعدد می‌تواند
داشته باشد. و اینکه هیچ چیز را در زندگی دست کم نگیریم. واسیلی بوگین مدیر این مدرسه می‌گوید:« ما کودکان را در طیف وسیعی
آموزش می‌دهیم. این آموزش شامل تربیت شخصیت آنها نیز هست. یک انسان شرور و
با هوش بد‌تر از یک نادان است. هدف اصلی ما، تربیت یک انسان خوب و بعد یک
انسان با سواد است.» به نظر او آموزش هر کودک، به یک روش فردی نیاز دارد. اما این روش در زمان اتحاد شوروی، چندان پذیرفته شده نبود.
واسیلی بوگین مدیر مدرسه به امر آموزش و سیستم آموزشی جاری در روسیه
چندان خوش گمان نیست. او معتقد است شرایط امروز به مراتب بد‌تر از شرایط در
دهه ۸۰ است. «پیدا کردن آموزگار مناسب برای آموزش دانش آموزان هرسال برای
من دشوار‌تر از سال پیش می‌شود. درست است که در دوره شوروی فساد وجود داشت،
ولی بعدا بد‌تر شد. بعد از فروپاشی سیستم قبلی، هیچ ایدئولوژی یا طرز فکری
هم به جامعه ارائه نشد و این هولناک است.» شهریه این مدرسه در مسکو، سالانه ۱۰ هزار دلار است. در حال حاضر در روسیه تنها ۵ در صد کودکان به مدرسه خصوصی می‌روند.
مشکلات کلیدی آموزش در روسیه از زبان یکی از دست اندکاران
به نظر الکسی سمونوف، مدیر موسسه آموزشی آزاد مشکلات اصلی نظام آموزشی
در روسیه کنونی، استاندارد‌های آموزشی، اقتصاد مبتنی بر نفت و فقدان سرمایه
گذاری های بلند مدت در آموزش و فناوری است. ۵۷ درصد جمعیت ۲۵ تا ۳۵ سال در روسیه، تحصیلات دانشگاهی دارند. با این حال بر اساس جدول ارزشیابی معروف تایمزسال ۲۰۱۱- ۲۰۱۲، هیچکدام
از موسسات آموزش عالی روسیه در فهرست ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار ندارند. به نظر آقای سمونوف دلیل آن، سیاستهای اقتصادی دولت روسیه در سالهای اخیر است. الکسی سمونوف، مدیر موسسه آموزشی آزاد: « کلیت اقتصاد سازمان درستی
ندارد. نه در برنامه ریزی‌های اقتصادی مبتنی بر فناوری و تولید، و نه حتی
اقتصاد مبتنی بر نفت نظامی موجود نیست.»
«دولت سیستمی مبتنی بر سرمایه گذاری درازمدت در زمینه فناوریهای
پیشرفته ایجاد نکرده است. این برنامه ریزی و سرمایه گذاری به نوبه خود
می‌تواند جهت گیری‌های آموزشی را تعیین کند.» آقای سمونوف، ۱۹ سال است ریاست موسسه تربیت مدرس دانشگاهها را به عهده
دارد. تجربیات طولانی او می‌تواند پشتوانه معیار‌هایش در تشخیص مشکلات
کلیدی در آموزش روسیه امروز باشد. او اضافه می‌کند: « روانشناسی حاکم بر دهه ۹۰ در روسیه، یعنی دستمزد پایین و اعتبار اجتماعی نازل آموزگاران، هنوز هم پا بر جا است.» او با اشاره به دوران شوروی، مهارت و توانایی استادان و آموزگاران را
یکی از امیتازات آن دوران ارزیابی می‌کند. با این حال به نظر او تقویت فرد
گرایی در نظام آموزشی روسیه، یک عامل مثبت است.
